Hediye Levent Gazeteci
İlgili yazılar
Hediye Levent | Şam
Suriyeliler Irak Şam İslam Devleti (IŞID) örgütünün ele geçirdiği Palmyra’ya, diğer adıyla Tedmur’e “Çölün Gelini” der.
Palmyra, Romalılar ile Persleri birbirine kırdıran, ordunun başında savaşa çıkan Kraliçe Zenobia ile meşhurdur.
Halen Suriye’nin başkenti olan Şam’dan gidenler, önce griye çalan kıraç araziden geçerek sapsarı çölün içinde yükselen Palmyra’ya ulaşır.
Çölün içinde vaha olan Palmyra tarihte de su kaynakları ile bilinen ve zamanla ticaret kervanlarının yolu üzerindeki en önemli merkezlerden biri haline gelmiş.
Üst üste birçok medeniyetten kalıntıların olduğu Palmyra’da tek tanrılı dinler öncesi pagan inançlarından kalma yapılar da bulunuyor.
Ancak Palmyra’nın altın çağına Kraliçe Zenobia döneminde ulaştığı söylenir.
Suriye’de birçok efsaneye konu olan Zenobia, refahın ve mücadelenin sembolü.
Kraliçe Zenobia’nın kenti
Mısır kraliçelerinin soyundan geldiği anlatılan Zenobia, iyi yetişmiş ve kocasının bir suikastla öldürülmesinden sonra tahta geçmiş.
Palmyra’da konaklayan kervanlara Akdeniz kıyısına kadar refakat ve güvenlik de sağlanan Zenobia döneminde, kentin kapılarına ticarette ve şehir içinde uyulması gereken kuralların olduğu yazılar asılırmış.
Palmyra Krallığı ile yetinmeyen Zenobia topraklarını genişletmek için ordusuyla fetihlere çıkmış ve dönemin en güçlüsü olan Roma İmparatorluğu için tehdit olacak kadar ilerlemiş.
Zenobia, Romalılar ile de savaşmış ve yenmiş ancak güçlü ordusuna ve diplomasi yeteneğine rağmen, kendisinin de krallığının da sonunu getiren büyük bir yenilgi yaşamış.
Ancak Suriye’de anlatılan efsaneler ve ayaklanma öncesi yılda birkaç kez sahnelenen Zenobia müzikallerinde, dans gösterilerinde kraliçenin yenilgisinden çok ülkesine getirdiği refah, ordusuyla sefere gidecek kadar iyi olan savaşçı yönü ve diplomasi yeteneği konu alınır.
Palmyra’ya daha sonra birçok kral, kraliçe hükmetse de Palmyra Zenobia’nın kenti olarak bilinir.
Romalılar, Kraliçe Zenobia’yı yenmekle yetinmez sarayını da yerle bir eder.
Savaştan önce sarayın nerede olduğunu bulmak için araştırmalar yapılıyordu.
Kent, Romalılar döneminde daha da gelişir.
Antik tiyatro, yüksek sütunlu yollar, akademi, hamam, aile mezarlığı olarak kullanılan birkaç katlı kuleler Romalılar döneminde inşa edilir.
Müze tahliye edildi
Kentteki antik kalıntılar birkaç kilometrekarelik bir alana yayılmış durumda.
Yer üstündeki kalıntıların çöl kumuna batmadan ayakta durabilen kısım olduğu ancak kumun altında kalan ve yine kum nedeniyle arkeolojik kazıların çok zor olduğu söylenir.
Antik kent ile yerleşimin olduğu Tedmur kent merkezi iç içe.
Antik kentin devamındaki müzede mumyalar ve tarihin ilk dokuma örnekleri olan kumaş parçaları, heykeller, lahitler sergileniyordu.
IŞİD’in bir süre önce kente saldırmaya başlaması ile birlikte müzedeki eserlerin tahliye edildiği belirtiliyor ancak çok büyük bir alana yayılmış kalıntılar hala büyük tehdit altında.
Antik kalıntılar kadar şehre tepeden bakan ve Eyyubi hanedanının kurucusu olup 1187’de Hıttin Muharebesi ile Kudüs’ü Haçlı kuvvetlerinden alan Selahaddin Eyyübi’nin de bir süre kaldığı rivayet edilen Selahaddin kalesi de, Palmyra’nın sembollerinden.
UNESCO dünya mirası listesindeki kentin Suriye ordusu ile IŞİD arasındaki çatışmalarda ne kadar zarar gördüğü bilinmiyor.
Ancak IŞİD Suriye ve Irak’ta denetimi altına aldığı yerlerdeki tarihi eserleri ve kalıntıları tamamen yok etti.
Antik kent tehdit altında
Çatışmalarda hasar görmemiş olsa da IŞİD’in elinde olan kent hala büyük tehdit altında.
Medeniyet tarihi açısından kalıntıları ve geçmişi ile çok önemli olan Palmyra Suriye’nin en önemli turistik bölgelerinden biriydi.
Bunun yanısıra doğalgaz yataklarına açılan Palmyra’nın IŞİD’in elinde olması Humus kentini de baskı altına alan bir tehdit yaratıyor.
Ayaklanmadan önce geceyi çöldeki bedevi çadırlarında geçirmek isteyenlere rehberlik yapan çok yaşlı bir Palmyralı antik tiyatronun duvarlarındaki kurşun deliklerini göstermiş, “Fransız işgalinden kalma bu delikler. Palmyra işgali de gördü” demişti.
Umalım ki, Palmyra’da yaşanan çatışmalar ve IŞİD, antik kentte ağır tahribata neden olmaz ve sadece Palmyra’nın hafızasına “Bu kurşun delikleri IŞİD saldırısından kalma. Palmyra onu da gördü” diye kaydolur.
Haberin ilk yayınlandığı adres: BBC Türkçe
